Redden we bij een uitbraak van een virus zoals Covid-19 meer levens als de vaccin- en geneesmiddelontwikkeling in Nederland de verantwoordelijkheid worden van de overheid? Prof. dr. Adam Cohen, hoogleraar klinische farmacologie en oprichter van het CDHR (Centre for human drugs research), is van mening dat virusbestrijding genationaliseerd moet worden. Cohen vertelde in een interview in Dagblad Trouw van 28 maart dat we nu niet voldoende beschermd zijn door het huidige geprivatiseerde systeem van vaccin- en geneesmiddelontwikkeling. Hij vergelijkt het met het leger dat ons beschermt tegen vijandelijke aanvallen. Het leger is ook niet geprivatiseerd, dus waarom bedrijven die ons kunnen beschermen tegen virusaanvallen van infectieuze vijanden dan wel?
Productie vaccins geprivatiseerd
Tot 1900 was de situatie anders. Toen produceerden in Nederland staatsinstellingen vaccins tegen met name tetanus, kinkhoest en difterie. Na 1900 is het onderzoek naar en de ontwikkeling van vaccins steeds meer bij grote farmaceutische bedrijven en start-ups terecht gekomen. Dat komt doordat vaccinatie tegenwoordig vooral voor ziektes wordt ingezet in plaats van epidemische infectieziekten (die zijn door vaccinatie grotendeels verdwenen). Voor private bedrijven is het financieel niet aantrekkelijk om continu productiecapaciteit paraat te hebben voor als er plotseling een uitbraak van een virus is. In Nederland hebben we nog wel Intravacc, een non-profitonderdeel van het RIVM, dat met name vaccinresearch doet, maar zij dragen de technologie over aan farmaceutische bedrijven die het vaccin vervolgens produceren.
Snel schakelen
De bouw van een farmaceutische productielocatie is een kostbare aangelegenheid. Het is dus niet rendabel als zo’n fabriek stilstaat. En bij een uitbraak van een virus zomaar een bestaand productieproces omzetten naar de productie van een nieuw vaccin is ook niet mogelijk. Volgens Adam Cohen moet er daarom in Nederland standaard een groot laboratorium beschikbaar zijn met adequate testmogelijkheden en een fabriek om snel van de pilotfase naar de productie van het vaccin te kunnen opschalen. Zo’n organisatie moet binnen een week volledig bemand en operationeel zijn en kunnen beschikken over moderne apparatuur. Deze procesapparatuur zou dus regelmatig vervangen moet worden, ook al draait de fabriek lange tijd niet.
Farmaceutische fabriek voor noodgevallen
Ik kan me wel in de redenatie van Cohen vinden. Maar ook al zou de overheid besluiten een onderzoekslocatie en fabriek te bouwen die in noodgevallen ingezet kan worden, ook dan blijft het noodzaak snel te kunnen schakelen bij de ontwikkeling van vaccins. Hiervoor zouden ultrapure single-use processystemen ingezet kunnen worden. Met deze kunststof systemen voor eenmalig gebruik, kunnen installaties voor onderzoek naar en de productie van vaccins snel opgebouwd worden. Voordeel is ook dat het makkelijker is om gebruik te maken van processystemen die voldoen aan geldende technische specificaties en farmaceutische richtlijnen. Bovendien wordt de kans op besmetting en beïnvloeding van het medium door contaminatie enorm teruggebracht, aangezien single-use systemen na een batch worden vervangen in plaats hergebruikt. Uitgebreide en kostbare reinigingsprocedures zijn hierdoor overbodig. Dat scheelt ook weer tijd. Dit alles maakt het gebruik van single-use systemen zeer geschikt in noodsituaties zoals nu bij het coronavirus.
Met aseptische kunststof single-use processystemen kunnen farmaceutische bedrijven een vaccin snel en veilig introduceren tegen zo laag mogelijke kosten.
Oplossing
Met aseptische kunststof single-use processystemen kunnen farmaceutische bedrijven een vaccin dus snel en veilig introduceren tegen zo laag mogelijke kosten. Dit zou een goede oplossing zijn als de overheid naar aanleiding van deze crisisperiode de keuze maakt een laboratorium en fabriek te bouwen die in noodgevallen ingezet worden om snel vaccins te ontwikkelen.
