Vaak kom ik over de vloer bij (productie)bedrijven en instellingen waar zeer strenge eisen gelden voor de luchtkwaliteit. Neem de voedingsmiddelenindustrie waar men door zonering van productieruimtes besmetting met voedselvreemde materialen en micro-organismen moet voorkomen. Ook de kwaliteit of de houdbaarheid van het product kan een reden zijn om processen en omgevingen uiterst zorgvuldig te beheersen. Deze strenge aanpak is vergelijkbaar met die in cleanrooms in de farmaceutische en hightech-industrie. Ik zie zelfs overeenkomsten met luchtkwaliteitsbeheersing in operatiekamers.
Data meten, registreren en monitoren
De houding van de voedingsmiddelenindustrie met betrekking tot luchtkwaliteit is de laatste jaren veranderd. De eisen liggen steeds hoger en men wil data niet alleen meten, maar ook registreren en monitoren. Mijn ervaring als specialist meetinstrumenten en dataregistratie voor operatiekamers en cleanrooms komt ook in de voedingsmiddelenbranche goed van pas. Er zijn veel overeenkomsten, maar ook enkele verschillen.
Aantal deeltjes versus high, medium en low care
In een cleanroom geeft men de hoeveelheid vervuiling aan door het aantal deeltjes van een specifieke omvang per kubieke meter (ISO klasses). In de levensmiddelenindustrie benoemt men high-, medium- en low care-gebieden en wordt het risiconiveau van de activiteiten (handelingen) in kaart gebracht (low en high risk). High care-ruimten hebben een classificatie die overeenkomt met ISO klasse 7/8 in een cleanroom en medium care is vergelijkbaar met ISO klasse 8. Low care heeft geen classificatie.
Groei micro-organismen tegengaan
Voor veel levensmiddelen worden de productie- en opslagruimte gekoeld. Er moet worden vastgesteld welke temperatuur exact nodig is om te voorkomen dat micro-organismen op het product terechtkomen. In verband met ARBO-richtlijnen wordt er vaak voor 10°C met een relatieve vochtigheid van 55 tot 60% gekozen, of 12°C met een relatieve vochtigheid van 70 tot 80%. Bij deze temperaturen is groei van micro-organismen tot een acceptabel minimum beperkt.
De houding van de voedingsmiddelenindustrie met betrekking tot luchtkwaliteit is de laatste jaren veranderd. De eisen liggen steeds hoger en men wil data niet alleen meten, maar ook registreren en monitoren.
Overdruk creëren
Naast temperatuur en relatieve vochtigheid moet er in een high care-ruimte ook een overdruk aanwezig zijn. Ook hier is het principe hetzelfde als in een operatiekamer of cleanroom. Door de positieve luchtstroming zal de lucht van de schoonste naar de minder schone ruimtes stromen en niet andersom. Bij een toegang met sluizen moet een minimale overdruk van ongeveer 10 Pa aanwezig zijn. Hoe hoger de luchtdichtheid in een ruimte, des te hoger de overdruk. Dit is overigens ook afhankelijk van de inhoud van de ruimte. In grote productiehallen is een overdruk van 10 Pa vaak het maximaal haalbare, maar ik heb ook klanten die 60 tot 75 Pa halen. Iets wat zelfs in sommige operatie- of patiëntkamers niet gehaald wordt.
Lucht verversen
Voor een optimale luchtkwaliteit in een voedingsmiddelenbedrijf zal de lucht ook voldoende ververst moeten worden. Het luchtbehandelingssysteem geeft een zelfreinigend effect aan de ruimte. Onder normale omstandigheden wordt 85% van de lucht gerecirculeerd. De lucht dient goed verdeeld te worden ingebracht en goed verdeeld te worden afgevoerd om dode zones te voorkomen. Zo is de kans op condensvorming en schimmel zo klein mogelijk. De lucht wordt ook nog gefilterd.
Monitoring en alarmering
Net als in operatiekamers en cleanrooms is ook in de voedingsmiddelenindustrie een continue monitoring van de meetwaarden drukverschil, temperatuur en relatieve vochtigheid cruciaal. Hoe weet je anders of alle klimaatcondities tijdens de productie binnen de grenswaarden zijn gebleven? En krijgen operators een melding als het drukverschil wegvalt bij een openstaande laaddeur? Binnen Hitma Dataregistratie hebben wij hiervoor diverse meetoplossingen. Bijvoorbeeld het JRI MySirius-datregistratiesysteem of het universele systeem van MCPS. Door in te loggen bij ons online meetplatform heb je altijd en overal toegang tot je meetdata.